22 juni 1963
Voortbordurend op ons artikel over het Vlaams Komitee voor Wemmel (VKW) in het vorig nummer, zoemen we, zoals beloofd, wat dieper in op de betoging van 22 juni 1963 in Wemmel, die door het VKW werd georganiseerd in samenwerking met het Vlaams Aktiekomitee Brussel en Taalgrens (VABT). In 1962 begiftigt de taalgrenswet van 1962 onder de regering Lefèvre-Spaak (CVPBSP) 25 taalgrensgemeenten met faciliteiten. Onze zes gemeenten liggen op dat moment in de weegschaal om ingelijfd te worden bij het tweetalige Brussel. Op 2 augustus 1963 zal de bestuurstaalwet van 1963 onze zes gemeenten eveneens bedenken met faciliteiten en is de aanhechting bij Brussel definitief(?) afgewend. In juni 1963 echter woedt het verzet van de Vlaamse beweging tegen de inlijving van onze gemeenten bij Brussel nog volop en vinden een aantal roemrijke manifestaties plaats. De reeks protestbetogingen in de randgemeenten wordt vrijdag 21 juni al ingezet in Rode, op initiatief van 23 plaatselijke Vlaamse verenigingen. Afgaande op de krantenverslagen van toen zit al wat in Rode mobiliseerbaar is die avond in het Brouwershuis. Georges Vansintjan (KWB Wemmel) stelt er dat de tienduizenden Vlamingen in Wallonië nooit faciliteiten kregen omdat het maar arbeiders betrof. Noël Beke (CVP-Rode) waarschuwt de politieke en kerkelijke overheden voor de gevolgen van de verfransingspolitiek wanneer de inwijkelingen eentalig blijven en Staf Verrept (VVB) dreigt met een derde mars naar Brussel als de regering haar plannen doorzet. Zaterdag 22 juni verzamelen 6 à 7000 Vlamingen om 20 uur in Wemmel voor een door de burgemeester De Keersmaecker toegelaten betoging. Zeker 800 Wemmelaars stappen mee in de stoet. De spanning is geladen, niet het minst omdat de (veelal Franstalige) rijkswacht in de late namiddag al heel haar arsenaal met cavalerie en waterkanonnen laat defileren. Incidenten blijven dan ook niet uit. Franstalige provocaties lokken tegenreacties uit en de ruiten van een vijftal huizen en een restaurant sneuvelen. Enkele rijkswachters en betogers raken gewond bij charges van de rijkswacht met blote sabel. Een Brussels viertal dat erop uit is om auto’s van de betogers te beschadigen wordt opgepakt alsook enkele Vlaamse betogers. Een aangekondigde tegenbetoging beperkt zich tot een vijftal auto’s en een twintigtal Brusselaars. De weduwe van voormalig VKW-voorman Karel Cools wordt de hele avond in haar huis opgesloten en omsingeld door de rijkswacht omdat een Franstalige buur leugenachtig gewaagt van verborgen plastiekbommen in de woning. Een delegatie van de Socialistische Jonge Wacht, opstappend achter een rode vlag krijgt bij aankomst een minutenlange ovatie en wordt prominent vermeld en afgebeeld in de krantenverslagen. Achteraf blijkt het om een stunt te gaan van de VMO, die hiermee de pers, medemanifestanten en verbouwereerde Jongsocialisten heeft verschalkt. Op de slotmeeting spreekt Frans Van Malderen namens het VKW. Hij krijgt de lachers op zijn hand met de verwelkoming;” Ge zijt met 7000 en als men de rijkswachters bijtelt met 17.000”. Georges Vansintjan (hoofdbestuurslid KWB) stelt dat de Wemmelaars geen verfransing willen en dat enkel Brusselse politici engrondbezitters hiervan profiteren. Paul Daels (VVB) roept de Vlaamse ministers op om terug te keren naar hun volk voor het te laat is. Antoon Roosens (VABT) hekelt de uitspraken van Vlaamse ministers Van Elslande, Custers en Fayat, die op 11 julivieringen in Brussel zegden dat de Brusselse agglomeratie moest worden ingedijkt en roept hen op “doet uw plicht en neemt ontslag”. Roosens kondigt ook aan dat deze manifestatie de voorbode is van een derde mars naar Brussel. Minister Van Binnenlandse Zaken Gilson en CVP-voorzitter Vanden Boeynants zullen de incidenten opschroeven om de manifestatie in een eenzijdige commentaar af te schilderen als een actie van Vlaamse extremisten. Zij worden de volgende dag streng gekapitteld in de krant De Standaard (waar is vandaag de Standaard van weleer?), die de regering verantwoordelijk stelt voor de gespannen politieke toestand en de incidenten wijt aan Franstalige provocaties en onnodig machtsvertoon van de rijkswacht. De Standaard stelt dat de incidenten in Wemmel geen voorwendsel mogen zijn om elke Vlaamse betoging onmogelijk te maken. Ook burgemeester De Keersmaecker zal de volgende dag de tendentieuze en sterk overdreven voorstelling van de feiten door Gilson naar aanleiding van de incidenten aanklagen en een rechtzetting laten publiceren. Zondagmorgen vindt in Wemmel een zogenaamde “herstelbetoging” plaats, georganiseerd door het hyperbelgische Nationaal Aktie Komitee (NAK). Een honderdtal personen verzamelt aan de Sint-Servaaskerk en luistert naar een tweetalige toespraak. De rijkswacht is in groten getale aanwezig maar er vinden geen ongeregeldheden plaats. Een week later op 29 juni zal in Wezembeek- Oppem een volgende manifestatie plaatsvinden, waar Wilfried Martensuitspraak “Geef ons wapens!” wordt toegeschreven. Zelf schrijft Martens in zijn memoires dat een groep militanten rond het podium verantwoordelijk was voor deze kreet.
