Met de welluidende radiostem van Wilfried Haesen kreeg Jan Walraet, voorzitter van het plaatselijk Davidsfonds het verzoek als gastheer de meer dan honderd deelnemers te verwelkomen.
Hij verwees naar de betogingen van exact zestig jaar geleden, die gericht waren tegen de invoering van faciliteiten, liet doorschemeren dat de oproep: ‘Geef ons wapens’, door sommigen toegeschreven werd aan Wilfried Martens, door anderen aan mensen uit zijn entourage. Hij had het even over de Raad van State, die in zijn tweetalige samenstelling in 2014 bij het Arrest Caprasse terloops een stuk wetgeving uit zijn duim gezogen had (dat namelijk een vierjaarlijks herhaalbaar verzoek volstond om alle documenten meteen in het Frans toegestuurd te krijgen zodat we hier kunnen spreken van een ‘gouvernement des juges’. Om te besluiten: ‘Welkom in de wereld van de zes.’
Na dit welkom vertelde Wilfried Haesen in een minimum van tijd de samenvattende geschiedenis van zestig jaar faciliteiten aan de hand van spraakloze beelden van de twee protestbetogingen in Wemmel en Wezembeek-Oppem, die we via het VRT-archief toegespeeld kregen.
Na deze historische en beeldrijke opfrissing kregen we een eerste colloquium (Latijn voor samenspraak) met Jan Walraet uit Wezembeek-Oppem, André Lerminiaux, voorzitter van ons Komitee en gepensionneerd dokter uit Drogenbos, Joost Vanfleteren uit Kraainem en Roel Leemans uit Linkebeek, alle vier onder de hoede van moderator Pieter Bauwens van vzw Doorbraak. De burgemeester van Wemmel, Walter Van Steenkiste hadden wij er graag bij gehad, maar gezondheidsredenen van betrokkene lieten dit niet toe. In Wezembeek-Oppem is er een tweetalige burgerpartij in de maak, in Kraainem speelt een burgerpartij de eerste maar niet de enige viool, in Linkebeek is er maar één van de gekozenen Nederlandstalig maar die mag er voorzitter zijn van de gemeenteraad om na wat onwettelijke pogingen de Nederlandstaligheid te handhaven. In Drogenbos wordt de taalwet minutieus toegepast maar zakt het aantal Nederlandstalige inwoners maar ook de autochtone bevolking naar 20 percent van het inwonersaantal, dus dramatisch. Met schepen Anne Sobrie uit Sint-Genesius-Rode hadden we een informatief interview een paar dagen voordien opgenomen en op scherm afgespeeld in de zaal.
Uit dit eerste colloquium bleek hoe verschillend de situatie in elk van onze zes gemeenten is, hoe die historisch is gegroeid en tot op de dag van vandaag nog altijd haar weerslag heeft. Blijkbaar is er toch wel één goede kant aan de respectieve gemeenteraden: alles gebeurt er in het Nederlands. Maar taalregistratie, uitgelokt door een toevallig voorstel van rechters van de tweetalige algemene vergadering van de Raad van State bij het Arrest Caprasse (merci, heren juristocraten), is men in de zes als een verworven recht gaan beschouwen.
In het kort voordien opgenomen interview met Anne Sobrie vernemen we dat zij van mening is dat de faciliteiten nooit zullen verdwijnen, maar dat de huidige situatie met faciliteiten beter is dan de tweetaligheid in Brussel. Sommige partijen in Rode, o.m. omringd door Waterloo, Ukkel, en Eigenbrakel, zijn daar luidop voorstander van aanhechting bij Brussel. Het aantal Nederlandstaligen neemt er o.m. af omdat uit het dure Brussel verhuizende Franstaligen meer voor een huis in Rode willen betalen dan het gering aantal Nederlandstaligen dat naar Rode zou willen afzakken. Zij hecht belang aan het behoud van een Nederlandstalige schepen, die volgens haar nu wel gerespecteerd wordt.
Om de gespreksavond wat te verlevendigen en open te trekken hadden de organisatoren het initiatief genomen om voor de camera op de markten van Opwijk en Halle toevallige passanten drie vragen voor te leggen: ‘Wat betekent voor u het woord faciliteiten’, ‘Winkelen in het Nederlands of het Frans in Vlaanderen?’ en ‘Wat vindt u van een aanhechting van uw gemeente bij Brussel?’ Die vraaggesprekken werden tussendoor als afwisseling aan de aanwezigen voorgeschoteld. De antwoorden waren veelzeggend. Beeldverslag op www.dezes.org.
In het tweede vraaggesprek kregen we burgemeester Willy Segers van Dilbeek, Jo Van Vaerenbergh, voorzitter van vzw de Rand en Tijl Rommelaere, fractiemedewerker van N-VA en vurig ijveraar voor de ontgrendeling van Ronse, de grootste faciliteitengemeente van Vlaanderen. Dilbeek ontsnapte in 1963 op de valreep aan de faciliteiten en werd na het mislukte Egmontpact (1978), de bezieler van de geslaagde actie ‘Waar Vlamingen THUIS zijn’.
Met Willy Segers van Dilbeek krijgen wij het belang van de integratiepolitiek voorgeschoteld, waarmee heel de rand nu veel meer dan vroeger wordt geconfronteerd. Hoe krijgen wij de 80% inwijkelingen vanuit Brussel, zonder een verplichte inburgeringscursus, ervan overtuigd dat zij zich hier in een ander, een Nederlandstalig gewest, bevinden met de noodzaak zich hier te integreren?
Jo Van Vaerenbergh, algemeen directeur van vzw de Rand, een extern verzelfstandigd agentschap van de overheid, schetst de rol van die vzw, die steeds meer geconfronteerd wordt met de steeds toenemende noodzaak de tienduizenden anderstaligen te helpen en aan te moedigen bij de broodnodige integratie inzake onderwijs, cultuur, sport en jeugd.
Tijl Rommelaere ijvert voor de ontgrendeling van de grootse faciliteitengemeente van Vlaanderen. Door dat faciliteitenstatuut kan Ronse, dat van welvarende textielstad met een franskiljonse bourgeoisie tot toevluchtsoord van Brusselse en Henegouwse armoedzaaiers evolueerde, geen broodnodige fusie aangaan met omliggende Vlaamse gemeenten. De gemeenteraad had zich in 2017 daarom uitgesproken voor de afschaffing van de faciliteiten Er is in tegenstelling met onze Vlaamse gemeenten rond Brussel nu geen partij meer van Franstaligen of franskiljons, maar de Partij van de Arbeid en Groen laten zich verleiden om tweetaligheid in hun communicatie met de Ronsenaars te promoten.
De drie sprekers waren redelijk hoopvol dat in de toekomst het Nederlands de verbindende taal zou worden en de kennis ervan een opwaartse sociale mobiliteit zou kunnen realiseren.
De gesprekken werden afgerond met een interview van huis tot huis tussen Christian Laporte, oud-journalist van La Libre Belgique en Le Soir, en moderator Pieter Bauwens. Waaruit bleek dat voor deze tweetalige Belgicist afschaffing van de faciliteiten tot de mogelijkheden behoorde.
Tenslotte mocht Johan Laeremans, uw hoofdredacteur, de leerrijke avond afsluiten met indringende citaten van Stijn Streuvels en Herman Teirlinck, van Frans Van der Elst, van Patrick Dewael bij de zestigjarige geschiedenis van de (misbruikte) faciliteiten. Met dank voor de inzet van de medewerkers en de luisterbereidheid van het publiek.
