Brusselse ziekenhuizen en spoeddiensten…
Dat het soms verkeerd loopt met zorg in het Nederlands bij de spoeddiensten van Brusselse ziekenhuizen is voor de Nederlandstalige inwoners uit de zes geen nieuw gegeven. Jaren geleden verschenen in de kolommen van ons blad reeds schrijnende getuigenissen van inwoners uit de rand die bij een spoedinterventie op een taalbarrière botsten met soms verstrekkende gevolgen.
De toestand is er met de jaren niet op verbeterd, integendeel. Reden te over voor de Vlaamse Volksbeweging (VVB), het Vlaamse Artsenverbond (VAV) en het Vlaams Komitee voor Brussel (VKB) om de handen in mekaar te slaan. Met de steun van minister van Vlaamse Rand Ben Weyts (NV-A) werd een meldpunt opgericht (www.taalklachten.be) waar klachten verzameld worden en zo nodig juridische stappen kunnen gezet worden tegen ziekenhuizen die de taalwetgeving naast zich blijven neerleggen. Het VKB dat ervaring heeft met taalklachten tegen verschillende Brusselse instanties zal zich om het juridische luik bekommeren. In april schreef de VVB alle directies van de Brusselse ziekenhuizen aan. Daarin wordt de ernst van de aanklachten onder de aandacht gebracht, samen met concrete suggesties voor verbetering (taalcoaches, basiscursussen Nederlands, invoeren van duidelijke taalrichtlijnen). In principe zijn alle openbare ziekenhuizen
en ook de spoeddiensten en MUG-eenheden van alle andere ziekenhuizen in Brussel verplicht tweetalig. Enkel voor universitaire ziekenhuizen en privéziekenhuizen geldt het principe van
taalvrijheid. Deze regeling werd reeds in 1966 wettelijk vastgelegd. Toch loopt het in de praktijk soms behoorlijk verkeerd. Het overlijden van de 11 maanden oude Cisse in 2023 in Roosdaal
zindert nog steeds na. Zowel de hulpdiensten ter plaatse, uitgestuurd door het Brusselse Erasmusziekenhuis, als het Koning Fabiolaziekenhuis waar het jongetje werd naartoe gevoerd, waren niet bij machte om de ouders en grootouders in het Nederlands te woord te staan.
Na dit pijnlijk voorval kregen inwoners uit Vlaams-Brabant de mogelijkheid om bij een spoedgeval naar een Nederlandstalig ziekenhuis gevoerd te worden en niet noodzakelijk naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis als dat Franstalig is. Ze moeten er wel uitdrukkelijk zelf om vragen,
hetgeen bij spoedinterventies niet altijd tot de mogelijkheden van de patiënt behoort, en de omstandigheden moeten het toelaten. Dat het belangrijk is dat patiënt en zorgverlener elkaar goed begrijpen in geval van crisiscommunicatie lijkt evident. Dit heeft minder vandoen met taalhoffelijkheid dan wel om de veiligheid en elementaire rechten van de patiënt. Ondertussen haalde de taalproblematiek in de Brusselse ziekenhuizen ook het regeerakkoord maar het is maar de vraag hoe de naleving van de taalwetgeving zal gewaarborgd en afgedwongen worden. Eerdere vaststellingen van wantoestanden vanwege de Vaste Commissie voor Taaltoezicht bleven in elk geval dode letter. Vanuit de Brusselse ziekenhuizen klinkt het dat het moeilijk is om Nederlandstalig personeel te vinden en Nederlandstalige verpleegkundigen eerder het Brussels
Gewest verlaten om in Vlaanderen te gaan werken waar evenzeer een tekort aan zorgverleners heerst. Ziekenhuizen zouden zich dan genoodzaakt zien om buitenlandse verpleegkundigen aan te trekken die als ze een nieuwe taal beginnen te leren vaker voor het Frans kiezen. Nochtans kunnen Franstaligen uit de Rand en zelfs van ver over de taalgrens wel steeds in hun taal terecht bij de Nederlandstalige ziekenhuizen in de Rand en Brussel zoals het UZ Jette en het Sint Mariaziekenhuis in Halle. Het meldpunt van de VVB en consoorten kan misschien een katalysator vormen om de problematiek versneld aan te pakken. Sinds de aankondiging van het meldpunt werden al meer dan 130 getuigenissen verzameld. Deze worden nu zorgvuldig geanalyseerd en er wordt nagegaan of deze een juridisch vervolg moeten krijgen. U kan met uw klachten omtrent geschonden taalrechten in de gezondheidszorg nog steeds terecht op www.taalklachten.be.
Ook in woonzorgcentra
De Nederlandsonkundigheid bij acute zorgverlening is uiteraard een heikel pijnpunt, maar hier stopt het niet bij. Ook bij chronische en ouderlingenzorg in en rond Brussel bestaan problematische toestanden door een gebrek aan taalkennis. In verschillende woonzorgcentra kunnen Vlaamse patiënten niet altijd in hun eigen taal terecht bij het zorgverlenend personeel
dat het Nederlands niet machtig is. Voor kwetsbare personen kan dit dramatisch zijn.
… en apotheken
Een lezer uit Dilbeek meldt ons dat ook bij de apothekers het taalschoentje wringt.
De lijsten met de apothekers van wacht in Dilbeek vermelden ook ééntalige vestigingen
in Brussel. Onze lezer vraagt zich af waarom niet gekozen wordt voor apothekers van wacht in het Vlaamse hinterland zelf. Recent voerde het weekblad ’t Pallieterke een onderzoek naar de kennis van het Nederlands van de apothekers in Brussel. Hieruit bleek dat minder dan één op vijf van de 100 telefonisch gecontacteerde apothekers in staat was de klant in het Nederlands te helpen.
Private bedrijven zijn vooralsnog niet verplicht om tweetalig te zijn in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Maar er zijn mensen die van mening zijn dat het apothekersberoep het private belang overstijgt en dat het om algemeen nut gaat. Zeker nu alsmaar meer taken aan apothekers worden
toebedeeld, zou het niet onlogisch zijn om apothekers in de hoofdstad wettelijk te verplichten om tweetalig te zijn. Er is nog heel wat werk aan de winkel.
Over faciliteiten voor Franstaligen en recht op Nederlandstalige gezondheidszorg
Nu alle burgemeesters vlotjes benoemd raakten, zijn de schepencolleges volledig bemand en kan het eigenlijke bestuurswerk beginnen. In zowat al onze zes gemeenten wordt de communautaire vrede geroemd. Er wordt ook steeds meer samengewerkt met de Vlaamse overheid en gebruik gemaakt van de voordelen die daar bij te rapen vallen. In geen enkele van onze gemeenten gaan er, ook bij Nederlandstalige beleidsverantwoordelijken, nog stemmen op om de faciliteiten af te schaff en.
Sommige Nederlandstalige verkozenen schrijven de heersende pacificatie toe aan de betonnering van de faciliteiten bij de derde en zesde staatshervorming. Vanuit het Komitee der randgemeenten
juichen wij uiteraard de communautaire rust toe, maar wij ontwapenen niet bij onze eis om de onzalige faciliteiten af te schaff en. De faciliteitenregeling zorgt al meer dan zestig jaar voor een nimmer aflatende verfransing. Het aanzuigeffect van Franstalig onderwijs, dat na de invoering van de faciliteiten in 1963 mogelijk werd en terplekke in sneltempo ontplooid werd, stopt niet. De internationalisering en de vlucht uit Brussel zorgt er overigens ook voor dat in het Nederlandstalig onderwijs nog slechts een minderheid van de leerlingen als thuistaal Nederlands heeft.
Met onze blijvende eis voor de afschaffing van de faciliteiten staan we overigens niet alleen. In Ronse heeft de gemeenteraad reeds herhaaldelijk een motie goedgekeurd om een eind te maken
aan de taalfaciliteiten. Zelfs Vlaamse minister Crevits (cd&v) zegt in haar beleidsnota dat ze zal blijven pleiten voor een afschaffing van de taalfaciliteiten, waar dat aangewezen is. De Franstaligen hebben vanaf dag één ongestoord en onverkort kunnen genieten van de hen toegekende taalgunsten. Hoe anders ligt het voor de Nederlandstaligen die beroep willen doen op een Nederlandstalige dienstverlening in de Brusselse ziekenhuizen. Nochtans is ook hier het recht op een Nederlandstalige service wettelijk vastgelegd, reeds in 1966. Over het initiatief Taalklachten.be leest u verder meer in dit nummer. Wij hopen in een volgende editie wat meer
aandacht te kunnen besteden aan het faciliteitenverhaal in Ronse.
